Tìm hiểu chung

Trầm cảm là gì?

Trầm cảm có tên tiếng anh là Depression, đây là hiện tượng rối loạn tâm trạng gây ra cảm giác buồn bã, mất mát, ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm giác, cách hành xử của bạn. Trầm cảm hiện nay rất phổ biến, theo thống kê có đến 80% dân số trên thế giới sẽ mắc trầm cảm vào một giai đoạn nào đó trong cuộc đời mình. Bệnh xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào và thường ở nữ giới sẽ phổ biến hơn. Bệnh trầm cảm khiến cho cuộc sống con người gặp rất nhiều khó khăn, đôi khi gây ra những kết cục bi thảm: tự kết liễu cuộc đời của mình hay của người khác.

Trầm cảm là bệnh và cần phải được điều trị. Tùy vào thể trạng từng bệnh nhân nặng hay nhẹ mà bệnh cần trị liệu trong thời gian dài hoặc ngắn. Vì một cuộc sống tốt hơn, bản thân mỗi người cần có thái độ tích cực khi đối mặt với căn bệnh này.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của trầm cảm

Triệu chứng của bệnh trầm cảm khá đa dạng, mỗi cá nhân khi mắc phải sẽ có những biểu hiện khác nhau. Có người sẽ bị mất ngủ, trong khi người khác lại ngủ rất nhiều, có người trở nên thèm ăn, trong khi ở trường hợp khác lại mất cảm giác ngon miệng.

Tuy nhiên, vẫn có những triệu chứng phổ biến, thường xuyên xuất hiện như:

• Không thể tập trung;
• Cảm thấy vô cùng mệt mỏi;
• Cảm thấy buồn hoặc trống rỗng;
• Cảm thấy vô vọng, dễ bị kích động, lo lắng hoặc cảm thấy có lỗi;
• Mất hứng thú với việc quan hệ tình dục;
• Nhức đầu, đau bụng hoặc gặp các vấn đề về tiêu hóa;
• Ở mức độ nghiêm trọng, trầm cảm khiến người bệnh có ý định tự tử, hoặc cố tìm cách tự tử.

Ngoài ra, có thể bạn sẽ gặp phải một số triệu chứng khác của trầm cảm chưa được đề cập tại đây.

Tác động của trầm cảm đối với sức khỏe

Trầm cảm nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây ảnh hưởng đến nhiều mặt của cuộc sống như:

• Stress kéo dài có thể gây ra tổn thương cho nhiều cơ quan, kể cả tim.
• Có thể giảm tuổi thọ trong một thời gian nhất định
• Khả năng làm việc bị hạn chế, năng suất làm việc giảm, có nguy cơ mất việc.
• Tỉ lệ ly hôn, tự tử, có hành động liều lĩnh tăng cao.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn thấy bản thân xuất hiện những dấu hiệu kể trên hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị sớm. Vì nếu để tình trạng kéo dài, trầm cảm sẽ trở nên nặng hơn dẫn đến các bệnh về thần kinh, thể chất, bên cạnh đó là những rắc rối phát sinh trong cuộc sống hằng ngày. Trầm cảm nặng còn có thể dẫn đến tự tử.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm

Để gây ra bệnh trầm cảm có thể từ một hoặc nhiều nguyên nhân kết hợp lại với nhau, và những nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Gen: Bạn có thể có nhiều khả năng bị bệnh trầm cảm hơn người bình thường nếu như trong gia đình bạn có người thân từng bị trầm cảm.
• Các chất hóa học trong não: Theo nghiên cứu, thành phần các chất hóa học trong não người mắc bệnh trầm cảm khác với người bình thường.
• Stress: Người thân yêu qua đời, những khó khăn trong mối quan hệ tình cảm hay bất cứ tình huống gây stress nào cũng có thể gây ra bệnh trầm cảm.

Các điều kiện khác gây ra chứng trầm cảm:

• Rối loạn điều chỉnh.
• Rối loạn lưỡng cực.
• Trầm cảm sau sinh.
• Trầm cảm theo mùa.

Nguy cơ mắc phải

Những ai có nguy cơ mắc phải trầm cảm?

Trầm cảm có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường xảy ra ở vị thành niên và người trưởng thành trong độ tuổi khoảng 15 – 30 tuổi. Số lượng bệnh nhân nữ được chẩn đoán trầm cảm nhiều hơn nam, có thể vì chứng bệnh thường xảy ra với nữ giới, hoặc do nam giới ít đi đến bác sĩ tìm giải pháp hơn nữ.

Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm, bao gồm:

• Độ tuổi: Trầm cảm thường bắt đầu ở độ tuổi từ 15 – 30.
• Có tiền sử mắc rối loạn lo lắng, rối loạn nhân cách giới, rối loạn sau sang chấn.
• Lạm dụng  những loại thức uống có cồn hay các loại thuốc gây nghiện.
• Người sở hữu một số tính cách như thiếu tự tin vào bản thân, quá độc lập, tự chỉ trích bản thân, hay bi quan.
• Mắc phải bệnh nặng hay bệnh mãn tính.
• Dùng một số loại thuốc như thuốc chữa cao huyết áp hay thuốc ngủ.
• Những chấn thương tinh thần trong quá khứ như từng bị lạm dụng về thể xác và tinh thần, mất đi người mà mình yêu thương, mối quan hệ khó khăn hay vấn đề tài chính.
• Có người thân mắc bệnh trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, nghiện rượu hay đã tự tử.

Điều trị hiệu quả

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán trầm cảm

Bác sĩ sẽ chẩn đoán một người có bị trầm cảm hay không bằng việc hỏi một số câu hỏi, làm xét nghiệm y khoa và tâm lý.

Để được chẩn đoán là trầm cảm phải có ít nhất năm triệu chứng hoặc nhiều hơn xảy ra trong khoảng thời gian hai tuần. Ít nhất một trong các triệu chứng phải là chán nản, mất đi một mối quan tâm hay niềm vui. Các triệu chứng có thể dựa trên cảm xúc của bản thân hoặc do quan sát của người khác.

Phương pháp điều trị trầm cảm hiệu quả

Các phương pháp điều trị bao gồm dùng thuốc, sốc điện, nói chuyện với bác sĩ tâm lý hoặc chuyên viên trị liệu.

Dùng thuốc

Một số thuốc chống trầm cảm phổ biến như: escitalopram, paroxetine, sertraline, fluoxetine và citalopram. Đây là các chất ức chế serotonin có chọn lọc (SSRI). Các loại thuốc khác là venlafaxine, duloxetine và bupropion.

Các loại thuốc chống trầm cảm này có thể có các tác dụng phụ như:

• Đau đầu, buồn nôn;
• Khó ngủ và căng thẳng;
• Kích động hoặc bồn chồn;
• Gây ra các vấn đề về tình dục.

Thường phải mất 2 – 3 tuần trước khi thuốc có tác dụng, vì vậy bạn cần chú ý khi dùng thuốc chống trầm cảm vì người bệnh có thể bị kích động hoặc cố tự tử trước khi thuốc có tác dụng.

Tâm lý trị liệu

Các phương pháp tâm lý sẽ dạy cho bạn cách suy nghĩ và cư xử mới, thay đổi các thói quen đã khiến bạn trầm cảm. Liệu pháp này giúp bạn vượt qua những khó khăn trong các mối quan hệ, thấu hiểu hơn các vấn đề trong cuộc sống hoặc những tình huống từng khiến bạn bị trầm cảm hay trầm cảm trầm trọng hơn.

Tâm lý trị liệu thường là phương pháp nhất thiết phải áp dụng cho người trầm cảm.

Sốc điện

Đối với bệnh trầm cảm nghiêm trọng, không thể chữa trị bằng thuốc hoặc liệu pháp tâm lý. Bác sĩ có thể sử dụng liệu pháp sốc điện. Tuy nhiên liệu pháp này có thể gây ra các tác dụng phụ như lú lẫn hoặc mất trí nhớ, thường là chỉ trong ngắn hạn.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh trầm cảm

• Đừng tự cô lập mình, thay vào đó hãy sống lạc quan và vui vẻ với mọi người. Khi có chuyện buồn hoặc những vấn đề không thể tự giải quyết được, bạn nên tâm với một người mà bạn tin tưởng hoặc tìm đến sự trợ giúp của chuyên gia tâm lí. Việc này không hẳn giúp bạn giải quyết được vấn đề nhưng sẽ làm bạn cảm thấy dễ chịu hơn.
• Đơn giản hóa cuộc sống sẽ giúp bạn không tự làm áp lực chính bản thân mình.
• Tập thể dục thường xuyên để tinh thần sảng khoái và làm bạn quên đi những chuyện không vui.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.
• Học cách thư giãn và kiểm soát căng thẳng.
• Không nên đưa ra các quyết định quan trọng khi bạn đang cảm thấy chán nản.
• Gọi bác sĩ nếu các triệu chứng nặng hơn hoặc gặp tác dụng phụ khi dùng thuốc.
• Khi có ý định tự tử hoặc ý định giết hoặc làm hại người khác, bạn nên tự kiềm chế và gọi ngay cho bác sĩ hoặc người thân.

• Mọi thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.