Tìm hiểu chung

Nhiễm Clostridium botulinum là gì?

Clostridium botulinum là một loại vi khuẩn có thể khiến con người bị liệt thần kinh dẫn tới tử vong. Bất cứ ai cũng có khả năng nhiễm Clostridium botulinum. Có nhiều nguyên nhân nhiễm Clostridium botulinum nhưng thường gặp nhất là ngộ độc thực phẩm.

Vi khuẩn tồn tại trong đất, nước, phân động vật, ruột cá, ruột động vật có vú… từ đó vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể thông qua đường ăn uống và sinh độc tố gây ngộ độc.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm Clostridium botulinum

Độc tố Clostridium botulinum là độc tố thần kinh, do đó đặc trưng của nó là gây liệt thần kinh cơ. Triệu chứng của nhiễm Clostridium botulinum đường tiêu hóa bắt đầu trong vòng 6 – 36 giờ, nhưng cũng có thể sau 6 – 8 ngày, thời gian ủ bệnh rút ngắn hoặc kéo dài tùy theo lượng độc tố đưa vào. Triệu chứng bao gồm:

• Nhìn mờ, nhìn đôi;
• Nói khó, nuốt khó;
• Khô miệng;
• Buồn nôn;
• Yếu cơ xuống dần ở cả cơ thể;
• Trường hợp nặng có thể gây liệt cơ hô hấp và gây tử vong;
• Ở nhũ nhi, độc tố có thể gặp là ngủ gà, táo bón, khó bú, khó nuốt, khóc yếu.

Nhiễm độc qua đường vết thương sẽ có những triệu chứng giống như nhiễm độc qua thức ăn nhưng thời gian ủ bệnh trong khoảng thời gian 7 – 14 ngày, lâu hơn vì cần đủ khoảng thời gian cho vi khuẩn tăng sinh và tiết ra đủ lượng độc tố.

Tác động của nhiễm Clostridium botulinum đối với sức khỏe

Ngoài việc gây tử vong nhiễm Clostridium còn để lại các di chứng sau:

• Gây liệt cơ.
• Gây liệt hệ hô hấp.
• Gây liệt hệ thần kinh hoặc phá hủy hệ thần kinh trung ương.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bệnh có thể gây tử vong với tỉ lệ 25% vì người bệnh bị liệt cơ cục bộ hoặc toàn thân, nên khi phát hiện các dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên thì cần đến gặp các bác sĩ ngay lập tức. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân dẫn đến nhiễm Clostridium botulinum

Clostridium botulinum là trực khuẩn gram dương, kỵ khí tuyệt đối tức là phát triển trong môi trường không có oxy. Dưới ảnh hưởng của nhiệt độ cao và các yếu tố môi trường bất lợi, vi khuẩn chuyển thành các bào tử rất bền vững. Vi khuẩn phát triển thuận lợi ở 3 – 43°C. Ở môi trường thích hợp, không có oxy, ẩm ướt và pH acid yếu (pH> 4,6), bào tử biến đổi lại thành vi khuẩn và phát triển, tiết ra độc tố botulinum. Có 7 chủng C.botulinum, vi khuẩn gây bệnh ở người thường là Clostridium botulinum tuýp A, B, E và F. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ độc tố của vi khuẩn. Nhiễm Clostridium botulinum có thể từ nhiều nguồn:

• Nhiễm khuẩn từ thức ăn không đảm bảo vệ sinh.
• Nhiễm độc tố C.botulinum ở nhũ nhi.
• Nhiễm từ vết thương.
• Nhiễm từ đường ruột.
• Nhiễm độc tố qua đường hô hấp.

Nguy cơ mắc phải

Những ai có nguy cơ mắc phải nhiễm Clostridium botulinum?

Ai cũng có khả năng nhiễm Clostridium botulinum. Các yếu tố tăng nguy cơ nhiễm Clostridium botulinum:

• Ăn phải thực phẩm có nhiễm độc tố C.botulinum, thường là ở rau củ, nước sốt, thịt, hải sản đóng gói thủ công, không được bảo quản đúng cách.
• Trẻ ăn phải bào tử C.botulinum, sau đó bào tử nảy nở và sinh độc tố trong ruột. Mật ong chính là nguồn chứa bào tử C.botulinum thường gặp. Vì vậy, trẻ dưới 1 tuổi không nên sử dụng mật ong tươi.
• Trẻ hay dùng tay đưa vào miệng. Vì tay của trẻ là bộ phận thường xuyên tiếp xúc với đất.
• Trên người có vết thương hở, không được tiệt trùng.

Điều trị hiệu quả

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán nhiễm Clostridium botulinum

Bác sĩ chẩn đoán bệnh dựa trên khám lâm sàng, xem xét các triệu chứng, hỏi về các loại thực phẩm mà người bệnh đã sử dụng trước khi xảy ra triệu chứng. Do triệu chứng của nhiễm C.botulinum gần giống với một số bệnh khác nên để có chẩn đoán chính xác thì người bệnh sẽ được thực hiện thêm các phương pháp xét nghiệm như:

• Thử máu.
• Xác định độc tố, bào tử, vi khuẩn trong phân, dịch ói, dịch dạ dày của người bệnh.
• Xét nghiệm tìm sự tồn tại của vi khuẩn trong mẫu thức ăn nghi ngờ nhiễm khuẩn hoặc độc tố.
• Loại trừ các nguyên nhân gây liệt khác.

Phương pháp điều trị nhiễm Clostridium botulinum hiệu quả

Khi phát hiện bệnh do nhiễm C.botulinum gây ra, người bệnh sẽ được rửa dạ dày, ruột ngay lập tức để loại bỏ độc tố, sau đó bệnh nhân sẽ được sử dụng kháng sinh để loại trừ vi khuẩn.

Bệnh nhân cần phối hợp theo dõi diễn biến các triệu chứng để kịp thời thông báo cho bác sĩ khi có những biểu hiện lạ.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Phương pháp phòng ngừa hiệu quả

C.botulinum không truyền từ người này sang người khác nên biện pháp phòng ngừa chỉ được đặt ra đối với các đối tượng có nguy cơ nhiễm khuẩn cao như trẻ nhỏ, người làm việc trong các phòng thí nghiệm. Để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình tránh nhiễm Clostridium botulinum cần lưu ý:

• Tuyên truyền giáo dục, nâng cao các biện pháp an toàn thực phẩm trong chế biến sản xuất
• Không sử dụng thức ăn đóng hộp đã hết hạn sử dụng, có hiện tượng bị phồng, bao bì không còn nguyên vẹn.
• Cẩn trọng trong khâu chế biến và bảo quản thực phẩm.
• Nên rã đông thực phẩm trước khi nấu.
• Ăn chín uống sôi.

• Mọi thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.